103. rocznica Powrotu Ziemi Wieleńskiej do Macierzy
18 stycznia 2023 r. w Wieleniu upamiętniono Powrót Ziemi Wieleńskiej do Macierzy, który datowany jest na 18 stycznia 1920 roku.
Dzień przyłączenia Ziemi Wieleńskiej do Polski uczcili przedstawiciele lokalnej społeczności z władzami gminnymi Wielenia, delegacjami jednostek organizacyjnych i zakładów budżetowych gminy, placówek oświatowych, lokalnych zakładów pracy oraz Kołem Ziemi Wieleńskiej Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918 - 1919. Uczestnicy spotkania rocznicowego złożyli wiązanki kwiatów oraz zapalili znicze pod Pomnikiem Wdzięczności Ziemi Wieleńskiej w Wieleniu.
Pomnik Wdzięczności został wzniesiony w 1926 roku dzięki dobrowolnej ofiarności mieszkańców i jest symbolem patriotycznych uczuć mieszkańców tych ziem. Historia tamtych wydarzeń została zapisana na kartach „Jednodniówki” wydanej na dziesięciolecie Niepodległości Wielenia, którą opracował profesor Rozwadowicz. Wydarzenie to zostało również wyeksponowane na ścianie w holu Mediateki w Wieleniu. Przedstawiony tam dokument stanowi kopię oryginału – kamienia węgielnego, który został wmurowany pod wieleńskim Pomnikiem Wdzięczności. W dokumencie czytamy:
„Gdy po wojnie światowej w czerwcu 1919 r. stało się głośnem, że Ziemia Wieleńska na podstawie uchwał traktatowych w Wersalu przypaść ma Niemcom, obywatele Wieleńszczyzny do żywego poruszeni wysłali do Paryża delegację składającą się z pp. patrona kółek rolniczych i późniejszego posła na sejm Kazimierza Brownsforda, specjalnego opiekuna Wieleńszczyzny, księdza proboszcza Józefa Pielatowskiego z Piłki i gospodarza Leona Malidy z Pęckowa ażeby wnieść do Komitetu Narodowego tamże protest przeciw wcieleniu Wieleńszczyzny do Niemiec.
Delegacja zabrała ze sobą setki podpisów obywateli z Wieleńszczyzny na dowód, że Ziemia Wieleńska nie tylko od wieków była polska, ale i na przyszłość chce polską pozostać. Na miejscu jednakże usłyszała delegacja, że wszystkie starania w tym kierunku prawdopodobnie będą daremne, gdyż Traktat Wersalski Wieleńszczyznę już przyznał Niemcom.
Wobec tego postanowiła delegacja, szczególnie zaś jej przewodniczący p. Kazimierz Brownsford, – człowiek głębokiej wiary,- straciwszy ufność w pomoc ludzką, szukać pomocy Boskiej za przyczyną matki Zbawiciela Najświętszej Marji Panny z Lourdes. Pragnąć ubłagać Jej pomocy, ślubowała delegacja wystawienie pomnika Matce Boskiej na Ziemi Wieleńskiej w razie pomyślnego zakończenia starań uczęszczając codziennie w Paryżu przez czas swego pobytu na wszystkie Msze św. jakie odprawiano w kościele. Gorące modlitwy i prośby członków delegatów zostały wysłuchane, czego widocznym była zmiana Traktatu Wersalskiego na korzyść Polski.
Po wcieleniu Wieleńszczyzny do Polski utworzył się w Wieleniu komitet celem przeprowadzenia budowy pomnika wdzięczności. Sprawa przewlekła się … Komitet ten widząc niemożliwość przeprowadzenia pierwotnych szerszych planów- wystawienia pomnika z postumentem z granitu i figurą, z brązu- dla braku poparcia przez ogół, jak i dla ogólnie nie pomyślnych warunków w kraju, postanowił pobudowanie skromniejszego pomnika i powierzył pracę tę firmie „Granit” tow. akcyjne w Poznaniu. Dalej przeprowadził wymagane przez prawo pertraktacje z urzędem wojewódzkim i ustalił miejsce przeznaczone na pomnik.
Pomnik stoi przy wjeździe do m. Wielenia na terenie odkupionym od p. Zigfryda Schwarzbacha za cenę 500, -zł który to pomnik i teren przepisano na własność gminie katolickiej w Wieleniu.
Pomnik niniejszy wystawiono za rządów Ignacego Mościckiego, jako Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, za rządów księdza Dr. Augustyna Hlonda jako Prymasa Polski i Arcybiskupa Gnieźnieńsko- Poznańskiego za czasów urzędowania Adolfa Bnińskiego, jako Wojewody Poznańskiego dr. Jana Siokały, jako Starosty czarnkowskiego oraz Przewielebnego Księdza Ludwika Rosenberga, jako Dziekana czarnkowskiego. Monetą obowiązującą jest złoty polski, którego okazy w brzęczącej monecie składa się równocześnie na pamiątkę.
Podpisany komitet ogólny, oddając w opiekę obywatelstwu wieleńszczyzny niniejszy pomnik wystawiony ku utrwaleniu chwały i czci Matki Boskiej z Lourdes na Ziemi Wieleńskiej, wzywa pomocy Najświętszej Marji Panny, Królowej Korony Polskiej, by płaszczem Swej opieki okryła całą ludność tej ziemi i strzegła granic Polski po wieczne czasy od wszelkich zaborczych planów nieprzyjaciół polskości...
Dnia dwunastego września Roku Pańskiego 1926.”
( Akt poświęcenia kamienia węgielnego „Pomnika Wdzięczności” Ziemi Wieleńskiej- zachowana pisownia z odpisu dla Wojewody Poznańskiego w lutym 1927 r. )
Burmistrz Wielenia Elżbieta Rybarczyk serdecznie dziękuje w imieniu Samorządu Gminy Wieleń współorganizatorom spotkania przy Pomniku Wdzięczności Ziemi Wieleńskiej - członkom Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918 - 1919 Koło Ziemi Wieleńskiej za krzewienie wartości patriotycznych oraz szacunek do lokalnej historii i tradycji.
Na zakończenie uczestników minionego spotkania zaproszono na kolejne spotkanie rocznicowe, które przypada 27 stycznia w związku z 78. rocznicą wyzwolenia Wielenia i odbędzie się w południe przy Tablicy Pamięci Ofiar II Wojny Światowej, wmurowanej przed Urzędem Miejskim w Wieleniu.
Hanna Forbrich
st. ds. współpracy ze społeczeństwem
Ref. Organizacyjny UM Wieleń
